Faciliteren van een verscheidenheid aan leerwegen en wensen
De uitdagingen op de arbeidsmarkt en in de maatschappij, en de veranderingen in behoeften van lerenden vragen om een verandering in het onderwijssyteem, waarbij wendbaar het sleutelwoord is.
Het mbo, hbo en wo bewegen naar een wendbaar georganiseerd onderwijssysteem. Dat is een systeem waarin de lerende regie heeft op de eigen leerroute en – naast het bestaande pad – meer keuzemogelijkheden heeft. Deze route is kwalitatief van wereldklasse, sluit aan de behoefte van de lerende en biedt de kans om een leven lang te ontwikkelen. Vanuit de transformatiehub geven we met het publieke vervolgonderwijs een impuls aan de randvoorwaarden voor een wendbaar georganiseerd onderwijssysteem. Met als doel: de beweging naar wendbaar, nu én in de toekomst.
Voor Samira, die net haar HAVO heeft afgerond, kan dat een leerroute zijn gericht op het behalen van een bachelordiploma. Terwijl voor Barry, die al jaren werkt en vanwege ontwikkelingen in zijn vakgebied een leervraag heeft, een korter traject perfect aansluit.
De beweging naar wendbaar – hoe?
Met elkaar leren we hoe je als instelling je onderwijsorganisatie flexibel kunt inrichten, hoe je de gewenste flexibilisering kan ondersteunen en hoe je met elkaar wendbaar onderwijs organiseert, zowel op instellings- als stelselniveau.
Daarvoor zijn afsprakenstelsels, standaarden en architecturen van groot belang. Want gezamenlijke afspraken en processen zorgen voor optimale ondersteuning van de lerende bij het maken van keuzes rondom het leertraject, het inschrijven, het volgen van onderwijs, toetsen, diplomering en het beheer van behaalde resultaten. Samenwerking tussen instellingen binnen de sectoren en tussen de sectoren is daarbij essentieel. Daar geven we vanuit de hub een impuls aan.
De onderwijsinstellingen zijn zelf aan zet om de beweging naar wendbaar te maken. En de hub is de plek waar de behoeften vanuit de doelgroepen in beeld worden gebracht, geprioriteerd en opgevolgd. Dat doen we via pilots, projecten en acties. Zo exploreren we en vanuit daar, werken we stapsgewijs toe naar een bredere verankering. De hub heeft vier themalijnen. Hieronder vallen verschillende projecten en pilots. Die vind je hieronder.
Eigen leerroute
Stel je voor dat je als lerende makkelijk een vak of een keuzedeel aan een andere onderwijsinstelling kunt volgen (in het mbo, hbo of wo) en dat de administratie hiervoor ook soepel verloopt via een collectief aangelegde structuur. De lerende heeft de keuze voor een eigen pad, om buiten de begaande paden te gaan of voor een standaard route.
Studentmobiliteit
Vakken volgen bij een andere instelling en daarmee je leerpad personaliseren. Zonder administratieve en oragnisatorsche drempels bij de lerende, onderwijsprofessional en onderwijsinstelling.
Het doel? Elke lerende heeft eenvoudig inzicht in het onderwijsaanbod waar diegene toegang toe heeft – zij het van de eigen instelling, of dat van een andere (samenwerkende) instelling. Bij het volgen en afronden van het onderwijs ervaren lerenden geen administratieve drempels tussen de ict-voorzieningen van de verschillende instellingen.
Begin 2025 volgt de Gereedheidscan, waarmee instellingen kunnen meten waar ze staan op het gebied van studentmobiliteit.
Standaarden
Voor wendbaar georganiseerd onderwijs zijn open standaarden essentieel. Een voorbeeld is de Open Onderwijs API (OOAPI), een open standaard die het delen van onderwijsdata mogelijk maakt. Hoewel het concept standaarden vaak wordt geassocieerd met technologie, is de ontwikkeling van afspraken en protocollen (standaarden) waarop technologie kan bouwen, afhankelijk van veel informatie en input vanuit zowel inhoudelijke als onderwijskundige aspecten van het onderwijsproces (bijvoorbeeld de beschrijving van onderwijseenheden).
Eenduidige certificering
De huidige ontwikkelingen in het onderwijsaanbod van Leven Lang Ontwikkelen vereisen een uniforme certificering binnen het mbo, hbo en wo. Hierbij hoort het erkennen en mogelijk maken van kleinere onderwijseenheden, zoals microcredentials.
Microcredentials
Microcredentials: een steeds bekender concept in het vervolgonderwijs. Binnen Npuls geven we een impuls aan deze onderwijseenheden, zowel binnen het mbo als het hbo en wo. Microcredentialing – het aanbieden van onderwijs in kleinere eenheden die afzonderlijk worden gecertificeerd – stimuleert flexibilisering van het onderwijs en geeft herkenbare waarde aan het Leven Lang Ontwikkelenaanbod van instellingen.
Het doel? De pilot in het mbo en het project ‘Samen doorbouwen aan microcredentials’ in het hbo en wo richten zich op de adoptie en implementatie van microcredentials als een betrouwbaar digitaal certificaat. Met een microcredential kunnen lerenden aantonen wat ze weten, kunnen en begrijpen na een succesvolle afronding van een onderwijseenheid.
Meer informatie vind je hier.
Regie op persoonlijke leeropbrengsten
We zien een persoonlijke digitale omgeving voor ons, waar de lerende eigen leer- en ontwikkelopbrengsten kan bewaren, inzien, delen en waar de lerende regie over heeft. De lerende bepaalt zelf welke informatie zichtbaar is voor anderen en welke informatie privé is. Leeropbrengsten zoals diploma’s, certificaten en andere ‘bewijzen’ zijn dan digitaal beschikbaar. We starten met de ontwikkeling van de omgeving binnen het project eduwallet.
Eduwallet
Het project Eduwallet richt zich op de verkenning van één eigen omgeving voor een lerende om alle leer- en ontwikkelopbrengsten in op te slaan. Deze gegevens zijn via een eigen digitaal dossier altijd en overal toegankelijk.
Verbinding, kennisdeling en samenwerking
Een wendbaar georganiseerd onderwijssysteem creëren we samen. Verbinding, kennisdeling en samenwerking tussen mbo-scholen, hogescholen en universiteiten is van groot belang. De transformatiehub faciliteert en stimuleert dit. Hierbij gaat het om samenwerking binnen de sectoren en sector overstijgend, maar ook op regionaal niveau met de arbeidsmarkt. Daarnaast werken we samen met andere landelijke programma’s en initiatieven, zoals de LLO-Katalysator en Groenvermogen.
Meedenkuurtjes
Wil je meedenken over de thema’s als persoonlijke leerroutes, studentmobiliteit, microcredentials, regie op persoonlijke leeropbrengsten en standaarden? Meld je dan aan voor de groep meedenkers van de hub Wendbaar georganiseerd onderwijs. De groep meedenkers denkt overkoepelend mee over de verschillende themalijnen, projecten en pilots tijdens maandelijkse meedenkuurtjes. Geïnteresseerd?
Voor wie doen we dit
Lerenden
… hebben regie op de eigen leerroute en – naast het bestaande pad – meer keuzemogelijkheden. Daarbij hebben ze ook regie op persoonlijke leeropbrengsten
Docenten
… hebben altijd inzicht in de actuele stand van zaken, in de ambities van de lerenden en eventuele bijzondere omstandigheden
Beleidsmakers
… kunnen kennis nemen van inzichten die ze hebben opgedaan binnen andere instellingen (kenniscirculatie) en deze vertalen naar de lokale context, voor het maken van gezamenlijke afspraken over de inrichting van de onderwijslogistieke keten
Hoe beweeg je mee?
Elke stap is er een. In de hub werken we de komende jaren aan bestaande en nieuwe oplossingen en aanpakken voor wendbaar georganiseerd onderwijs. We jagen de beweging naar wendbaar aan. Hoe beweeg je als onderwijsinstelling mee, en hoe geef je hier een eigen invulling aan?
Wat kun je nu al doen binnen de onderwijsinstelling?
Onderzoek de wensen rond wendbaar georganiseerd onderwijs binnen de instelling
Betrek lerenden, docenten, onderwijsondersteunend personeel en regionale partners om te achterhalen waar de wensen en behoefte voor wendbaar onderwijs ligt. Dit kan variëren van meer keuzevrijheid binnen en buiten opleidingen tot aan flexibelere studietijden en inspelen op de (regionale) arbeidsmarkt. Inspiratie: de publicatie vanhet NRO over studentbehoeften in het kader van flexibilisering.
Ontwikkel een visie en strategie voor wendbaar georganiseerd onderwijs
Formuleer een heldere visie op wat wendbaar georganiseerd onderwijs binnen je onderwijsinstelling betekent. Creëer een strategisch plan dat deze visie vertaalt naar concrete doelen, acties, planning en prioritering. Belangrijk is dat wendbaar onderwijs past binnen de bredere onderwijsvisie en doelstellingen van de instelling.
Herontwerp curricula en onderwijsprogramma’s
Breng flexibiliteit aan in de inhoud en structuur van de curricula. Denk aan het aanbieden van modulair onderwijs, waarbij studenten zelf onderdelen kunnen kiezen op basis van hun behoeften en interesses. Verken welke onderwijskundige en organisatie standaarden daarvoor binnen de instelling kunnen worden afgesproken en worden gehanteerd. Zie ook deze NRO-publicatie.
Herontwerp curricula en onderwijsprogramma’s
Breng flexibiliteit aan in de inhoud en structuur van de curricula. Denk aan het aanbieden van modulair onderwijs, waarbij studenten zelf onderdelen kunnen kiezen op basis van hun behoeften en interesses. Verken welke onderwijskundige en organisatie standaarden daarvoor binnen de instelling kunnen worden afgesproken en worden gehanteerd. Zie ook deze NRO-publicatie.
Verken welke ontwikkelbehoeftes wendbaar onderwijs oproepen bij docenten en onderwijsondersteunend personeel
Voor succesvol wendbaar onderwijs is het belangrijk dat docenten en ondersteunend personeel goed voorbereid zijn op deze veranderingen. Bied indien gewenst trainingen en begeleiding aan om hen te ondersteunen in het geven van online of blended onderwijs, het toepassen van nieuwe didactische methoden en het begeleiden van lerenden in hun leerroute.
Onderzoek in hoeverre jouw instelling gereed is voor
toekomstige voorzieningen
Om als instelling straks klaar te zijn op alles wat er nu ontwikkeld wordt voor Wendbaar georganiseerd onderwijs kun je een scan uitvoeren binnen je eigen instelling. Deze scan richt zich op twee dingen ‘Ben je bereid’ en ‘Ben je voorbereid’? Vanuit verschillende vragen met verschillende scores krijg je snel inzicht in waar jullie staan en wat jullie zouden kunnen doen om je voor te bereiden op (nieuwe) digitale sectorvoorzieningen voor wendbaar georganiseerd onderwijs. Meld jouw instelling aan via aanvoerders Bram of Ashwin. Contactgegevens staan onderaan deze pagina.
Doe ervaring op met beschikbare voorzieningen
Er zijn al meerdere sectorvoorzieningen inzetbaar voor het ondersteunen van wendbaar georganiseerd onderwijs. Denk aan edubadges, eduID en OOAPI.
Wil je aan de slag met een sectorvoorziening, of heb je vragen hierover? Het Npuls adoptieteam adviseert en ondersteunt bij het implementatieproces van deze sectorvoorziening. Je bereikt ze via adoptieteam@npuls.nl
Doe mee aan de pilots en projecten rondom microcredentials
27 mbo-scholen, 35 hogescholen en 14 universiteiten doen al mee met de pilot in het mbo en project in het hbo en wo voor microcredentials in het vervolgonderwijs.
Wil je meer weten over microcredentials, of heb je interesse om mee te doen? Neem contact op met de projectleider microcredentials binnen jouw instelling en lees hier meer over de projecten binnen het mbo, hbo en wo.
Wat kun je nu al samen met andere onderwijsinstellingen doen?
Doe mee met de eduwallet proeftuin
Binnen Npuls verkennen we de mogelijkheden van de eduwallet: een wallet in het mbo, hbo en wo met persoonlijke leeropbrengsten en bewijzen van de lerende. Dit doen we in een proeftuin. Heb je interesse om mee te denken en deel te nemen aan de proeftuin? Neem dan contact op met Peter Eikelboom, product owner van de eduwallet, via peter.eikelboom@surf.nl
Wil je meer weten over de wallet, het kan betekenen voor het onderwijs en hoe we hieraan werken binnen Npuls en SURF? Lees het interview met Peter.
Verken welke samenwerkingen je wilt versterken met andere instellingen
Stel je voor dat je als lerende makkelijk een onderwijseenheid aan een andere onderwijsinstelling kunt volgen (in het mbo, hbo of wo) en dat de administratie hiervoor ook soepeltjes verloopt via een collectief aangelegde structuur. Om dit beeld te realiseren werken we aan het thema studentmobiliteit. Zo laten verschillende universiteiten studenten minoren en keuzevakken kiezen bij elkaar, en ondersteunen we bijvoorbeeld mbo, hbo en wo instellingen in het Noorden van het land met het realiseren van hun ambitie om gezamenlijk meer uit te wisselen.
Wil je hier stappen in zetten? We bespreken en inventariseren graag de mogelijkheden met je. Neem contact op met de aanvoerders Bram of Ashwin (zie contactgegevens onderaan deze pagina).
Denk mee met de transformatiehub Wendbaar georganiseerd onderwijs
Wendbaar georganiseerd onderwijs creëren we samen. Wil je daarom meedenken over de thema’s eigen leerroute, studentmobiliteit, microcredentials, regie op persoonlijke leeropbrengsten en standaarden voor wendbaar georganiseerd onderwijs? Meld je dan aan voor de groep meedenkers van de hub Wendbaar georganiseerd onderwijs. De groep meedenkers denkt overkoepelend mee over de verschillende themalijnen, projecten en pilots tijdens maandelijkse meedenkuurtjes. Klik hier om je aan te melden.
Wat kun je nog meer verwachten binnen Npuls?
- In januari 2025 presenteren we het model en routekaart ‘Naar het faciliteren van eigen leerroutes’
- Ook in januari presenteren we de Gereedheidscan, waarmee instellingen kunnen toetsen in hoeverre ze klaar zijn voor (het ondersteunen van) studentmobiliteit.
Meer weten over wendbaar georganiseerd onderwijs? Download de presentatie over de beweging naar wendbaar.
Kennisbank
Praktijkcasus: Onderzoek is sleutel tot succesvolle onderwijsvernieuwing
Deze praktijkcasus laat zien hoe Universiteit Utrecht het onderzoek aanpakte naar de veranderbereidheid van docenten. Om onderwijsvernieuwing succesvol te maken, is het van belang om de docent hierbij te betrekken. Welke onderzoeksmethoden kan je hiervoor gebruiken, hoe zet je dit op en hoe monitor je de resultaten? Mabelle Hernández en Sebastiaan Steenman (UU) lichten dit toe.Samenwerking SURF en Kennisnet
Een ecosysteem voor digitale leermaterialen dat voldoet aan de publieke waarden die voor de sector van belang zijn: daar wordt de komende jaren door SURF, Kennisnet en Npuls aan gewerkt.Het jaarplan
Je kunt hieronder het jaarplan 2024 van Wendbaar georganiseerd onderwijs downloaden. Hier staan o.a. de doelstellingen en missie in van het programmaonderdeel.
De roadmap
In de roadmap van het mbo, hbo en wo vind je een overzicht van activiteiten van de hub, inclusief de uitvragen met activiteiten waarin je als individu, sleutelteam of instelling kan participeren.
