Artikel
20-12-2024
Over Saar Schnieders (1999)
De gedreven Saar Schnieders studeerde Kunstmatige Intelligentie aan de Universiteit van Amsterdam, waar ze nu ook haar bachelor Filosofie volgt. Saar heeft als AI-deskundige zitting in de Centrale Studentenraad van de UvA. Ze heeft een loopbaan als wetenschappelijk onderzoeker voor ogen.
Over Peter-Paul Verbeek (1970)
Techniekfilosoof Peter-Paul Verbeek is sinds 2022 rector magnificus van de Universiteit van Amsterdam, waar hij ook werkzaam is als ‘Professor of Philosophy and Ethics of Science and Technology in a Changing World’. Voorheen was de Universiteit van Twente zijn wetenschappelijke basis, hij studeerde er wijsbegeerte van wetenschap, technologie en samenleving, promoveerde en bekleedde de functie hoogleraar filosofie van mens en techniek. Daarnaast was hij wetenschappelijk co-directeur van het DesignLab aan de UT. Ook heeft Peter-Paul vele wetenschappelijke nevenactiviteiten verricht.
Peter-Paul: “Over tien, vijftien jaar zal het onderwijs er echt heel anders uitzien. Kennis wordt nog vaker digitaal aangeboden en studenten en de docent treffen elkaar denk ik vooral in werkgroepen. Waarschijnlijk zullen digitale leersystemen helpen om de studenten feedback te geven op hun voortgang. Ik denk ook dat de inhoud van heel veel vakgebieden gaat veranderen onder de invloed van digitale technologie. Wat je moet weten als jurist, welke methodologie je gebruikt als natuurkundige of hoe je taalwetenschap bedrijft, gaat in de toekomst op een heel andere manier. Je kunt straks echt geen arts opleiden zonder enige kennis van kunstmatige intelligentie.”
Saar: “In het huidige tempo van de digitale ontwikkeling kan dat inderdaad niet anders. En ik denk ook dat bepaalde academische vaardigheden in een heel ander licht komen te staan. Je moet bijvoorbeeld nog wel leren om teksten te schrijven, maar het gaat er nog meer om dat je goed kunt beoordelen wat een goede tekst is en wat niet. Om studenten goed voor te bereiden op de banenmarkt moet je hen ook leren hoe je tools als AI op de juiste manier kunt gebruiken. Dat is best wel lastig, want je wilt ze natuurlijk niet zoveel vrijheid geven dat er misbruik van gemaakt wordt. Toch moet je de toepassing ervan wel in het onderwijs gaan integreren, want het is gewoon de realiteit. In de AI-werkgroep van de Centrale Studentenraad denken we expliciet over dit soort dingen na. Hoe maak je die omslag naar digitaal onderwijs zonder steken te laten vallen? Je wilt niet dat mensen helemaal niets meer zelfstandig kunnen. Ik denk dat het best lastig is om te beoordelen welke basis je precies nodig hebt. Misschien moeten we daar een beetje mee gaan experimenteren. Tijdens het schrijven van mijn scriptie merkte ik dat ik juist door ChatGPT te gebruiken zelf leerde om mijn schrijfstijl te verbeteren. ”
Peter-Paul: “Dan zie je dat ook de rol van de docent enorm verandert, want die moet de interactie met AI in goede banen gaan leiden. Ik merk dat al bij mijn zoon op de middelbare school. ChatGPT is voor hem echt een praatpaal waar hij vragen aan stelt en waar hij antwoorden van krijgt. Ik vind dat best eng, want soms komt er gewoon onzin uit en voor je het weet, ziet hij dat als waarheid. Maar tegelijkertijd helpt het hem enorm. Ik vraag me af hoe zijn docenten hier nu op inspelen. En hoe gaan we hier aan de UvA straks mee om? We staan voor een grote uitdaging.”
“Kritisch nadenken moet een vaardigheid worden” – Saar Schnieders
Saar: ”Dat vraagt om kritisch denken. Bij filosofie staat dat nu echt centraal, en daar leer je ook veel van. Maar eigenlijk is het bij alle opleidingen een essentieel onderdeel. Je moet je altijd afvragen: oké, wat wordt hier gezegd, wat wordt er bedoeld en hoe waarheidsgetrouw is dit. Ik vind het belangrijk dat mensen niet alleen maar blind vertrouwen op de technologie en dat kritisch blijven nadenken meer een vaardigheid wordt die veel centraler komt te staan.”
“Ik maak me zorgen over de publieke waarden van ons onderwijs als we afhankelijk worden van de grote platforms.” – Peter-Paul Verbeek
Peter-Paul: “Bijzonder eigenlijk, dat zoiets ‘softs’ als filosofie dan ineens keihard nodig is. Er is nog een ander belangrijk punt in de transitie naar digitaal onderwijs waar we goed over moeten nadenken. Hoe zorgen we er als maatschappij voor dat goed onderwijs toegankelijk blijft voor iedereen. Als je onderwijs voor een groot deel afhankelijk gaat maken van digitale technologieplatforms waar je geen macht over hebt, dan krijg je een Googlificatie of Microsoftificatie van het onderwijs. Dat moeten we kunnen reguleren. Het is zo belangrijk dat we over de inhoud het gesprek kunnen blijven voeren, zodat de leerstof dynamisch en democratisch blijft. Op het moment dat grote bedrijven via de achterdeur de macht krijgen over de inhoud, dan geven we op wat we zo zorgvuldig met de vrijheid van onderwijs in onze grondwet hebben gepoogd te beschermen. Mede daarom is het belangrijk dat Npuls een speerpunt heeft gemaakt van ‘open education’, zodat in ieder geval alle leermaterialen veilig toegankelijk worden. Het is goed dat daar nu aandacht voor is.”
Saar: “Ja, ik vind het heel eng dat die bedrijven Amerikaanse zijn, zij zijn zo laks met privacy. Je wilt echt niet dat zij zeggenschap krijgen over onze onderwijssystemen.”
“Ik hoop dat we onderwijs persoonlijker kunnen maken” – Saar Schnieders
Saar: “Ik hoop eigenlijk dat we met de komst van digitalisering, het onderwijs meer persoonlijk kunnen maken voor studenten. Door data te verzamelen en het digitaal te analyseren, kunnen docenten beter begrijpen waar de student behoefte aan heeft. Dan is het voor studenten leuker om onderwijs te volgen, omdat er vaker onderwerpen aan bod komen die zij interessant vinden. Zoiets zie ik graag voor me; ik denk dat het heel goed mogelijk moet zijn om op die manier technologie in te zetten.”
Peter-Paul: “Gaaf, dat denk ik ook. Data driven education heeft zeker toekomst. Ik denk ook dat je de keuzevrijheid die je hebt in je opleiding nog verder zou kunnen uitbreiden dankzij digitale technologie. Nu kies je een minor of een paar keuzevakken, maar straks kun je misschien een eigen route samenstellen. Zodat jij niet had hoeven te kiezen tussen AI en filosofie. Vanuit Npuls wordt er gewerkt aan een ‘EduWallet’, een soort digitaal patiëntendossier maar dan voor onderwijs. Dan zou je microcredentials kunnen halen door het volgen van vakken van verschillende studies. Op een gegeven moment heb je genoeg credentials om te voldoen aan een bachelor. Dat is wat extreem en daar moeten we wel heel goed over nadenken, want de diploma’s die we nu hebben zijn echt wel heel wat waard. Toch is het interessant om te kijken of dit ertoe kan leiden dat we op een andere manier om kunnen gaan met het curriculum.”
Saar: “Dat zou mij heel erg aanspreken. Zo kan een student volgen wat hij interessant vindt, en komt het diploma minder centraal te staan. Veel vakgebieden lopen in elkaar over, dus het zou goed zijn om studenten vanuit een bredere basis voor te bereiden op de toekomst door hen meer keuzevrijheid te geven.”
“Stel dat je een studiepakket kunt samenstellen dat door de grenzen van het stelsel gaat.” – Peter-Paul Verbeek
Peter-Paul: “En je zou het nog verder kunnen doortrekken. Stel dat je een studiepakket kunt samenstellen dat ook nog eens door de grenzen van het stelsel gaat? Dat zou ik wel heel mooi vinden, want nu zijn die grenzen veel te hoog. Ik was laatst bij CERN in Genève, en de symbiose tussen de wetenschappers en de technici was indrukwekkend. Ik kan me voorstellen dat het voor wetenschappers interessant is om meer te weten van de techniek, en andersom ook. Als je het systeem met microcredentials goed invoert, kunnen de grenzen tussen mbo, hbo en wo vervagen.”
Saar: “Daar heb ik ook over nagedacht. De universiteit is heel erg ingericht op academisch onderzoek doen en je PhD halen. Maar lang niet iedereen wil een wetenschappelijke loopbaan, dus dan zou je de universiteit beter met hbo kunnen combineren. Of stel dat je hier op de universiteit een vak over hardware volgt, en dat zo interessant vindt dat je een half jaar op het mbo computertechniek gaat doen. Dat zou echt vet zijn.
Dat vraagt wel om een radicale aanpak. Maar om het tempo van de technologie bij te houden zouden we toch sowieso radicaler moeten worden. Er moeten op een gegeven moment toch gewoon besluiten worden genomen; oké, zo gaan we het aanpakken.”
“We moeten de technologie omarmen” – Peter-Paul Verbeek
Peter-Paul: ”Eigenlijk hoop ik ook een beetje dat het zo gaat. We moeten de technologie omarmen. Als we het maar wel goed doen. Na boekenwijsheid en het belang van inzicht, vormt digitale technologie nu een nieuwe infrastructuur voor ons denken. Dat zal natuurlijk een hele andere vorm van onderwijs opleveren. En het gaat zo snel dat je niet rustig kunt bedenken hoe het er concreet uitziet, want in de tussentijd is er dan alweer iets veranderd. Het gaat nu om fundamentele vragen, waar we snel beslissingen over moeten nemen.”
